Bushido24.pl – Wschodnie sztuki walki » Yiquan – zdrowie i samoobrona
Regulamin - Loguj/Wyloguj

Yiquan – zdrowie i samoobrona

23 czerwca, 2010 autor dacheng

W Chinach od stuleci istniaÅ‚ Å›cisÅ‚y zwiÄ…zek pomiÄ™dzy sztukami walki i medycynÄ…. Wielu mistrzów posiadÅ‚o dużą biegÅ‚ość w sztuce medycznej, bardzo przydatnej,  gdy na przykÅ‚ad dochodziÅ‚o do kontuzji w czasie treningu. W wielu szkoÅ‚ach Kung-fu przekazywane byÅ‚y receptury zarówno Å›rodków leczniczych, jak i wspomagajÄ…cych regeneracjÄ™ organizmu, uÅ‚atwiajÄ…cych sprostanie trudom treningu. Niemal każdy system tradycyjnego Kung-fu/Wushu obejmowaÅ‚ ćwiczenia „zdrowotne”, dziÅ› zwykle okreÅ›lane mianem Qigong (Chi Kung). IstniejÄ… systemy, w których metody treningu „zdrowotne” i „bojowe” stopiÅ‚y siÄ™ do tego stopnia, że jednych od drugich nie da siÄ™ i nie powinno siÄ™ rozdzielać. Jednym z takich systemów jest Yiquan.

Yiquan wydaje się prosty, jest jednak systemem niezwykle bogatym. Jest to oczywiście sztuka walki. System ten posiada jednak wiele różnych aspektów, które stanowią o jego wartości. Trudno je wszystkie ogarnąć w kilku zdaniach. Jego twórca, Wang Xiangzhai zaproponował ujęcie ich w trzech punktach:

Ćwiczenie dla zdrowia (jianshen, yangsheng),

Samoobrona (ziwei),

Satysfakcja z nauki, poznawania praw natury (xun liqu).

Z pewnoÅ›ciÄ… dla różnych osób różne aspekty majÄ… mniejsze lub wiÄ™ksze znaczenie. Jedni podejmujÄ… naukÄ™, ponieważ chcÄ… siÄ™ nauczyć samoobrony i dziÄ™ki temu czuć siÄ™ bezpieczniej, lub chcÄ… siÄ™ zajmować walkÄ… sportowÄ… i osiÄ…gać sukcesy na zawodach. Dla innych istotne jest przede wszystkim to, że uprawianie tej sztuki pozwala im zachować i poprawić zdrowie, utrzymać sprawność do późnego wieku. Dla jeszcze innych najistotniejszy jest wszechstronny rozwój, nauka, poznawanie siebie i praw na których opiera siÄ™ sztuka walki Yiquan – praw które stanowiÄ… podstawÄ™ jego walorów zdrowotnych i jego efektywnoÅ›ci w samoobronie – i czerpanie stÄ…d głębokiej satysfakcji. Do każdego z elementów treningu można podchodzić z wielu stron. Na przykÅ‚ad sparing dla niektórych jest jednÄ… z metod sÅ‚użących rozwojowi umiejÄ™tnoÅ›ci niezbÄ™dnych w sytuacji zagrożenia na ulicy. Dla innych, którzy nie majÄ… poczucia takiego zagrożenia, ten aspekt nie musi być bardzo istotny. Sparing może być dla nich na przykÅ‚ad ciekawÄ… metodÄ… kontroli sprawnoÅ›ci, umiejÄ™tnoÅ›ci, dajÄ…cÄ… możliwość weryfikacji postÄ™pów w zakresie psychofizycznego doskonalenia. Innych jeszcze fascynować mogÄ… zasady na których opiera siÄ™ Yiquan –  ich poznanie, rozumienie i praktyczne opanowanie, a sparing jest dla nich po prostu tym, czym doÅ›wiadczenie w laboratorium dla naukowca.

Te trzy punkty okreÅ›lone przez Wang Xiangzhai’a nie wyczerpujÄ… walorów Yiquan. Z doÅ›wiadczenia wiemy, że każdy z uprawiajÄ…cych ten system jest w stanie odnieść to czego siÄ™ uczy do wielu innych dziedzin i do doskonalenia siÄ™ w nich. W tym artykule chciaÅ‚bym siÄ™ jednak skupić przede wszystkim na pewnych nieporozumieniach dotyczÄ…cych uprawiania Yiquan dla zdrowia.

Od kilkudziesięciu lat metody treningowe yiquan wykorzystywane są jako uzupełniająca forma terapii w niektórych szpitalach i sanatoriach w Chinach. Są  instruktorzy specjalizujący się w nauczaniu tych metod osób z poważnymi problemami zdrowotnymi. Wielu cierpiących na poważne schorzenia dzięki ćwiczeniom zhan zhuang doznało znaczącej poprawy zdrowia.

Niektóre osoby majÄ… jednak błędne wyobrażenia i oczekiwania. ChcÄ… siÄ™ na przykÅ‚ad uczyć „wersji zdrowotnej”, a nie „wersji bojowej”, oczekujÄ…c, że „wersja zdrowotna” lepiej bÄ™dzie odpowiadaÅ‚a ich zainteresowaniom. PopeÅ‚niajÄ… ogromny błąd, wybierajÄ…c ograniczenie w indywidualnym rozwoju, w samodoskonaleniu siÄ™!

Yiquan, to po prostu Yiquan – zdrowie, samoobrona, satysfakcja z nauki – wszystko w jednym. Nie ma czegoÅ› takiego jak „wersja bojowa”, niezależna od „wersji zdrowotnej”. Jest to jeden caÅ‚oÅ›ciowy system, o wielorakich walorach, gdzie każdy z ćwiczÄ…cych może skoncentrować siÄ™ na tych aspektach, które go najbardziej interesujÄ…. JeÅ›li kogoÅ› głęboko interesuje sztuka walki, bÄ™dzie oczywiÅ›cie wszystko analizowaÅ‚ z punktu widzenia walki, bÄ™dzie ćwiczyÅ‚ dużo tui shou i san shou. Ale oczywiÅ›cie odniesie też szeroko rozumiane korzyÅ›ci zdrowotne.

Jeśli kogoś interesuje natomiast przede wszystkim trening dla zdrowia, będzie te same ćwiczenia odnosił do kwestii zdrowia i doskonalenia sprawności psychofizycznej. Nie będzie się natomiast zbytnio przejmował tym, czy osiągnie zwycięstwo w walce. Jednak nie ma powodu, by nie wykorzystywał tych samych form treningu.

PoczÄ…wszy od najbardziej podstawowych metod treningowych Yiquan, jak Zhan Zhuang, czy Shi Li mamy do czynienia z ćwiczeniami o walorach zdrowotnych, ale jednoczeÅ›nie nawet te najprostsze formy ćwiczeÅ„ statycznych i w powolnym ruchu sÅ‚użą rozwojowi umiejÄ™tnoÅ›ci przydatnych w walce i stanowiÄ… podstawÄ™ dla bardziej zaawansowanego  treningu. Osoby, które interesuje sztuka walki, nie mogÄ… tych ćwiczeÅ„ pominąć, sÄ…dzÄ…c że to „część zdrowotna”. Te ćwiczenia jak najbardziej stanowiÄ… element także „treningu bojowego”.

Z kolei osoby ćwiczÄ…ce dla zdrowia nie powinny ograniczać siÄ™ do zhan zhuang i shi li, sÄ…dzÄ…c, że tylko te ćwiczenia sÄ… „zdrowotne”, a pozostaÅ‚e metody sÄ… „bojowe”. Takie podejÅ›cie jest zupeÅ‚nie błędne. W yiquan nie ma ćwiczeÅ„, które nie miaÅ‚yby zwiÄ…zku z rozwojem umiejÄ™tnoÅ›ci przydatnych w walce. Tak, te metody które sÄ… w Chinach stosowane w szpitalach i sanatoriach w celach terapeutycznych, sÄ… tymi samymi metodami, które w Yiquan stanowiÄ… podstawÄ™ dla nauki walki wrÄ™cz! Wszystkie metody treningowe yiquan sÄ… jednoczeÅ›nie „bojowe” i „zdrowotne”.

Czasem osoby które zainteresowane sÄ… ćwiczeniem dla zdrowia nie chcÄ… ćwiczyć fa li, ponieważ uważajÄ…, że sÄ… to „gwaÅ‚towne ruchy, sÅ‚użące do bicia ludzi”.  Ale przecież fa li to także bardzo istotna dla każdego umiejÄ™tność pÅ‚ynnego przechodzenia od miÄ™kkoÅ›ci do twardoÅ›ci, umiejÄ™tność zachowania pewnego relaksu także w dynamicznym ruchu –  to jest wyższy poziom rozwoju, doskonalenia siÄ™ psychofizycznego, niż gdy pracuje siÄ™ tylko nad umiejÄ™tnoÅ›ciÄ… relaksu w bezruchu, czy w powolnym ruchu. ĆwiczÄ…cy powinien podnosić poprzeczkÄ™, wchodzić na wyższy poziom koordynacji umysÅ‚u i ciaÅ‚a, panowania nad ciaÅ‚em, bardziej zaawansowanej pracy ukÅ‚adu nerwowego.

Tui shou to ćwiczenia z partnerem pozwalajÄ…ce siÄ™ przybliżyć nieco do wolnej walki – san shou. Ale jednoczeÅ›nie w tui shou uczymy siÄ™ miÄ™dzy innymi takiego posÅ‚ugiwania siÄ™ ciaÅ‚em, by osiÄ…gnąć efekt bez zbÄ™dnego wysiÅ‚ku. Jest to umiejÄ™tność zachowania wzglÄ™dnego relaksu, a jednoczeÅ›nie wywierania siÅ‚y. Unika się  nadmiernego napiÄ™cia, dbajÄ…c o odpowiednie ustawienie poszczególnych części ciaÅ‚a (tak zwana „struktura”), by uzyskać potrzebnÄ… w danym dziaÅ‚aniu siłę bez  nadmiernego wysiÅ‚ku, bez przeciążenia mięśni, Å›ciÄ™gien i stawów. Przecież to jest niezwykle ważne z punktu widzenia zdrowia! W życiu znajdujemy siÄ™ w różnych sytuacjach gdy wykonujemy jakiÅ› wysiÅ‚ek, coÅ› podnosimy, coÅ› popychamy, pracujemy w ogródku itp. Z wiekiem nasze ciaÅ‚o staje siÄ™ sÅ‚absze, mniej odporne na urazy, musimy wiÄ™c wykonywać te czynnoÅ›ci w taki sposób, by nie powodowaÅ‚y one nadmiernych przeciążeÅ„ ukÅ‚adu ruchu. Tui shou tego przecież uczy! Przy czym uczy tego nie w jakichÅ› kilku ruchach w okreÅ›lonych kierunkach, ale trening ten zmierza do tego, by być tak w stanie dziaÅ‚ać w zmiennych i niekiedy nieprzewidzianych sytuacjach. DziÄ™ki temu umiejÄ™tnoÅ›ci te można przenieść do wielu bardzo różnych sytuacji w życiu. Ta nauka pozwala miÄ™dzy innymi uniknąć niepotrzebnych urazów, dÅ‚użej zachować sprawność i zdrowie. Czy zatem z punktu widzenia dbania o zdrowie rezygnacja z tych ćwiczeÅ„ miaÅ‚aby sens?

KtoÅ› ćwiczÄ…cy dla zdrowia zapewne nie bÄ™dzie przywiÄ…zywaÅ‚ bardzo dużej wagi do san shou (wolna walka) i rzadziej bÄ™dzie braÅ‚ udziaÅ‚ w ćwiczeniach sparingowych. Ale zwróćmy uwagÄ™, że dobrane odpowiednio do warunków danej osoby ćwiczenia sparingowe mogÄ… być bardzo użyteczne również z perspektywy zdrowotnej. PozwalajÄ… one na przykÅ‚ad skontrolować poziom rozwoju adepta, jego panowanie nad ciaÅ‚em, nad równowagÄ…, nad szybkoÅ›ciÄ… reakcji – co w różnych życiowych sytuacjach (choćby przy przechodzeniu przez ulicÄ™) może mieć jak najbardziej bezpoÅ›redni zwiÄ…zek z zachowaniem sprawnoÅ›ci i zdrowia. OczywiÅ›cie trzeba brać pod uwagÄ™ wiek, poziom sprawnoÅ›ci, stan zdrowia i odpowiednio dostosować sposób ćwiczenia. Niektóre osoby nie bÄ™dÄ… mogÅ‚y wcale ćwiczyć san shou, albo tylko w bardzo ograniczonym zakresie. Jest to kwestia dostosowania form ćwiczeÅ„ do indywidualnych warunków. Natomiast nieporozumieniem i zupeÅ‚nym absurdem jest odrzucanie tych metod z zaÅ‚ożenia, tylko dlatego, że ktoÅ› jest zainteresowany „wyłącznie ćwiczeniem dla zdrowia”.

W yiquan nie ma ćwiczeÅ„, które nie sÅ‚użą rozwojowi umiejÄ™tnoÅ›ci walki. JednoczeÅ›nie wszystkie te ćwiczenia, od podstawowych do zaawansowanych majÄ… zwiÄ…zek z kwestiÄ… utrzymania, poprawy i ochrony zdrowia. Jeszcze jeden przykÅ‚ad – to że dziÄ™ki pracy nad szybkÄ…, zmienna pracÄ… nóg (czyli tak zwanym „krokom bojowym”) uda siÄ™ nam uniknąć np. przewrócenia i zÅ‚amania rÄ™ki, gdy siÄ™ potkniemy na schodach, czy to nie jest korzyść zdrowotna? SkÄ…d pomysÅ‚, że tylko stanie i powolny ruch majÄ… zwiÄ…zek ze zdrowiem?

W Chinach istnieje dÅ‚uga tradycja ćwiczenia sztuk walki dla poprawy sprawnoÅ›ci i stanu zdrowia. W biografiach wielu mistrzów czytamy, że w dzieciÅ„stwie byli sÅ‚abi i chorowici, i z tego powodu rodzice posyÅ‚ali ich na nauki do ekspertów sztuki walki. Tak byÅ‚o z twórcÄ… Yiquan Wang Xiangzhai’em, który uczyÅ‚ siÄ™ Xingyiquan u sÅ‚ynnego Guo Yunshena. Podobnie byÅ‚o z moim nauczycielem – Yao Chengguangiem, który wÅ‚aÅ›nie z przyczyn zdrowotnych rozpoczÄ…Å‚ naukÄ™ Yiquan w wieku 8 lat pod okiem swojego ojca. Obydwaj zostali później wybitnymi ekspertami w walce wrÄ™cz. Wiele osób, które podobnie zaczynaÅ‚o, nie osiÄ…gnęło wprawdzie takiego poziomu umiejÄ™tnoÅ›ci, jednak to co uprawiali to byÅ‚a sztuka walki, a nie tylko „ćwiczenia zdrowotne”.

W latach 40. XX wieku coraz wiÄ™cej osób uprawiaÅ‚o Yiquan i w zwiÄ…zku tym miaÅ‚o okazjÄ™ doÅ›wiadczyć zarówno efektywnoÅ›ci tego systemu treningowego w zakresie umiejÄ™tnoÅ›ci walki wrÄ™cz, jak i poprawy stanu zdrowia dziÄ™ki treningowi. Wiele osób zaczęło przybywać do Wang Xiangzhai’a, by uczyć siÄ™ czegoÅ›, co pozwoli im uzyskać poprawÄ™ zdrowia. Zdrowie byÅ‚o ich głównym celem, czÄ™sto też ich warunki fizyczne i zdrowotne znacznie ograniczaÅ‚y możliwoÅ›ci treningu.  Dlatego w ich przypadku nacisk nie byÅ‚ kÅ‚adziony na bardziej wymagajÄ…ce formy treningu. Jednak nawet oni w miarÄ™ swoich możliwoÅ›ci uczyli siÄ™ fa li, czy tui shou. CaÅ‚y czas byÅ‚ to po prostu Yiquan – caÅ‚oÅ›ciowy system, tyle że stosownie do potrzeb inaczej zostaÅ‚y rozÅ‚ożone akcenty.

Niestety po 1950 roku przez wiele lat niemożliwe byÅ‚o otwarte nauczanie autentycznych sztuk walki. Propagowane byÅ‚y tylko wersje ograniczone do pokazowych  ukÅ‚adów ruchów (np. Changquan) lub do „ćwiczeÅ„ zdrowotnych” (np. Taijiquan). Podobnie niestety staÅ‚o siÄ™ z Yiquan. Nie można byÅ‚o oficjalnie nauczać normalnego, peÅ‚nego systemu (odbywaÅ‚o siÄ™ to tylko w maÅ‚ych, nieoficjalnych grupach). Jedyne co pozostawaÅ‚o to ograniczenie szerszej popularyzacji do najbardziej podstawowych metod, jak zhan zhuang, czy shi li, które osobom postronnym nie kojarzyÅ‚y siÄ™ ze sztukÄ… walki. Zdrowotne walory tych metod zostaÅ‚y docenione i wkrótce zaczÄ™to je wprowadzać w wybranych szpitalach. M.in. sam twórca Yiquan – Wang Xiangzhai zostaÅ‚ zatrudniony w szpitalu w Pekinie, a później w Baoding, w prowincji Hebei. Stosowane metody nie wykraczaÅ‚y wówczas poza zhan zhuang i shi li. PamiÄ™tajmy jednak, że nie byÅ‚o to bynajmniej spowodowane tym, że tylko te metody posiadajÄ… walory zdrowotne, ale tym, że nie można byÅ‚o propagować metod, których zwiÄ…zek ze sztukÄ… walki byÅ‚ bardziej oczywisty dla osób postronnych. Tak rozwinęła siÄ™ ograniczona „wersja zdrowotna” Yiquan.

Oczywiście w przypadku osób ciężko chorych, często z poważnymi urazami, które były poddawane terapii, metody zhan zhuang i shi li były jak najbardziej godne polecenia, a wykorzystanie metod bardziej zaawansowanych i wymagających byłoby niemożliwe i wręcz szkodliwe.

Inaczej jest jednak w przypadku szerokiego spektrum osób w różnym wieku, które dysponujÄ… minimum sprawnoÅ›ci i ich stan zdrowia nie ogranicza możliwoÅ›ci wykorzystania także ćwiczeÅ„ nieco bardziej dynamicznych i wymagajÄ…cych. Gdy takie osoby obstajÄ… przy ćwiczeniu tylko zhan zhuang i shi li, jako „ćwiczeÅ„ zdrowotnych”, jest to po prostu nonsensowne, niczym nieuzasadnione samoograniczenie siÄ™, stawianie sobie sztucznych barier w rozwoju, doskonaleniu ciaÅ‚a i ducha. ĆwiczÄ…cy nie powinni narzucać sobie tak absurdalnych ograniczeÅ„, ale w miarÄ™ możliwoÅ›ci jak najpeÅ‚niej wykorzystywać potencjaÅ‚ tkwiÄ…cy we wszystkich metodach treningowych Yiquan.

Zatem osoby zainteresowane utrzymaniem i poprawÄ… stanu zdrowia, rozważajÄ…ce rozpoczÄ™cie nauki Yiquan, nie powinny sÄ…dzić, że dla nich odpowiednia jest „wersja zdrowotna” ograniczona do zhan zhuang i shi li. Taka wersja ograniczona wÅ‚aÅ›ciwa jest raczej dla osób w podeszÅ‚ym wieku, bardzo sÅ‚abych, o zÅ‚ym stanie zdrowia, które obiektywnie nie mogÄ… zostać dopuszczone do bardziej wymagajÄ…cych form ćwiczeÅ„. Natomiast dla wiÄ™kszoÅ›ci osób w różnym wieku, o różnym poziomie sprawnoÅ›ci odpowiedni jest Yiquan jako system caÅ‚oÅ›ciowy, w którym sposób ćwiczenia można w szerokim zakresie dostosować do możliwoÅ›ci i potrzeb różnych osób. Każdy może znaleźć w peÅ‚nym systemie Yiquan to, co go interesuje i odnieść oczekiwane korzyÅ›ci z nauki i treningu, a nawet odkryć, że osiÄ…gane korzyÅ›ci i satysfakcja znacznie przekraczajÄ… pierwotne oczekiwania!

Andrzej Kalisz

Tagi: , , ,

Komentarze wy³¹czone.

Patrnerska strona

Serwis informacyjny MMA najpopularniejszy w Polsce

Trening i motywacja kochamsilownie.pl