Wang Xiangzhai i zasady Zhan Zhuang
18 lutego, 2010 autor dacheng
„Emisja qi – błędnie uznawana za autentyczny przekaz”
„PrzeÅ‚amanie starego, stworzenie nowego, osiÄ…gnanie coraz wyższego poziomu”
„Nieustanne poszukiwanie równowagi przeciwieÅ„stw”
Wang Xiangzhai byÅ‚ wielkim ekspertem wushu i qigong, który miaÅ‚ wielu uczniów. Jego koncepcje z zakresu qigong zyskaly uznanie w trakcie konferencji poÅ›wiÄ™conej praktykom ćwiczeÅ„ zdrowotnych, którea odbyÅ‚a siÄ™ w listopadzie 1961 roku w Baoding w prowincji Hebei. Z czasem jego metoda zhan zhuang staÅ‚a siÄ™ popularna w caÅ‚ych Chinach. Ponieważ jednak niektórzy instruktorzy nie byli w stanie zrozumieć teoretycznych zasad tej metody, do zhan zhuang włączyli tzw. „emisjÄ™ qi”, uznajÄ…c to za autentyczny przekaz, podczas gdy jest to wielki błąd – jest to sprzeczne z podstawowymi zasadami na jakich opiera siÄ™ metoda zhan zhuang. SpowodowaÅ‚o to wiele nieporozumieÅ„. Metoda zhan zhuang Wang Xiangzhai’a, zaliczana do medycznego qigongu, ma swoje wÅ‚asne specyficzne koncepcje teoretyczne i metody praktyki, mocno oparte na nauce. Ten artykuÅ‚ przedstawiam, by pomóc ćwiczÄ…cym wÅ‚aÅ›ciwie zrozumieć i opanować zasady i metody zhan zhuang. Mam nadziejÄ™, że zapobiegnie to dalszej transmisji błędnych poglÄ…dów.
1. ZHAN ZHUANG I KONTROLA RÓWNOWAGI PRZECIWIEŃSTW
Zhan zhuang jest metodą w której ćwiczący nieustannie niweluje rozmaite rodzaje nierównowagi, pojawiające się podczas ćwiczeń, doskonaląc zdolność do natychmiastowej regulacji i kontroli równowagi pomiędzy przeciwieństwami.
Wang Xiangzhai stwierdzaÅ‚: „nie ma absolutnej równowagi – gdy mówimy o równowadze, chodzi o zdolność do kontroli równowagi w danym momencie”. MówiÅ‚: „choroba jest wynikiem utraty równowagi organów i funkcji organizmu; to jest jak w sztuce walki – można daleko odrzucić przeciwnika, gdy jego równowaga jest zÅ‚amana; zhan zhuang jest metodÄ… regulowania i kontrolowania równowagi przeciwieÅ„stw”. Tak wiÄ™c regulowanie i kontrolowanie równowagi pomiÄ™dzy przeciwieÅ„stwami jest głównym zagadnieniem we wszystkich etapach praktyki zhan zhuang. Wang Xiangzhai mawiaÅ‚ również o metodzie „trzech krÄ…gÅ‚oÅ›ci”. „Trzy krÄ…gÅ‚oÅ›ci” to „krÄ…gÅ‚ość Å›wiadomoÅ›ci”, „krÄ…gÅ‚ość intencji”, „krÄ…gÅ‚ość siÅ‚y”, podkreÅ›lajÄ…c, że: „Å›wiadomość nie powinna odpÅ‚ywać na zewnÄ…trz. intencja nie powinna być widoczna, siÅ‚a nie powinna przekraczać kraÅ„ców”. IstotÄ… tej teorii jest utrzymywanie równowagi „zeÅ›rodkowanej, krÄ…gÅ‚ej harmonii”.
Równowaga miÄ™dzy przeciwieÅ„stwami nie jest czymÅ› staÅ‚ym i niezmiennym. Oznacza to, że ćwiczÄ…cy wraz z postÄ™pem praktyki nieustannie przeÅ‚amuje starÄ… równowagÄ™ i tworzy nowÄ…. W trakcie tego procesu „przeÅ‚amywania starego i tworzenia nowego”, poziom umiejÄ™tnoÅ›ci i zdolnoÅ›ci ćwiczÄ…cego nieustanne roÅ›nie. Od niskiego poziomu zmierza on ku wysokiemu poziomowi, osiÄ…gajÄ…c coraz lepszÄ… kontrolÄ™ równowagi, uzyskujÄ…c efekt: „w przypadku choroby – wyleczenie, gdy nie ma choroby – wzmocnienie zdrowia”.
2. PRZECIWIEŃSTWA I ICH JEDNOŚĆ W TRAKCIE PRAKTYKI
W trakcie procesu praktyki mamy do czynienia ze złożonym układem wielu przeciwieństw, np. relaks i napięcie, ruch i bezruch, twardość i miękkość, pustka i pełność, góra i dół, przód i tył, lewy i prawy itp. Wang Xiangzhai stosował dwa rodzaje praktyki: w bezruchu i w ruchu. W ćwiczeniach w bezruchu pracuje się głównie z przeciwieństwami: relaks i napięcie, góra i dół, ale jednocześnie nie lekceważąc przeciwieństw: ruch i bezruch, twardość i miękkość, pustka i pełność, przód i tył, lewy i prawy. W ćwiczeniach ruchowych natomiast pracuje się głównie nad rozwiązaniem przeciwieństw: ruch i bezruch, przód i tył, jednocześnie nie lekceważąc jednak przeciwieństw: relaks i napięcie, twardość i miękkość, pustka i pełność, góra i dół, lewy i prawy..
Zhan zhuang qigong w teorii przeciwieÅ„stw postuluje: „Zrelaksowany, ale nie luźny, napiÄ™ty, ale nie sztywny – relaks i napiÄ™cie współzależne” i „relaks w napiÄ™ciu, napiÄ™cie w relaksie, relaks i napiÄ™cie, napiÄ™cie i relaks w równowadze”. To jest poszukiwanie równowagi pomiÄ™dzy przeciwieÅ„stwami relaksu i napiÄ™cia.
Gdy mówimy o relacji miÄ™dzy ruchem i bezruchem, podkreÅ›la siÄ™, że „ruch i bezruch majÄ… korzenie w sobie nawzajem”. Wang Xiangzhai mawiaÅ‚: „Nie ma absolutnego bezruchu, natomiast ruch jest absolutny”, „W bezruchu nie ma bezruchu, w bezruchu jest ruch, w ruchu bezruch, w ruchu jest bezruch, ruch w bezruchu jest prawdziwym ruchem, bezruch w ruchu jest prawdziwym bezruchem, ruch i bezruch majÄ… korzenie w sobie nawzajem, sÄ… używane łącznie”. Zhan zhuang to nie jest „stanie bez ruchu, jak drewniany pal”, lecz polega to na „poszukiwaniu odczucia w bezruchu, poszukiwaniu wiedzy w niewielkim ruchu – chcesz siÄ™ ruszyć, chcesz siÄ™ zatrzymać, chcesz siÄ™ zatrzymać, chcesz siÄ™ ruszyć, czujesz i masz takÄ… intencjÄ™, jakbyÅ› siÄ™ ruszaÅ‚, ale nie możesz siÄ™ nie zatrzymać, i jakbyÅ› siÄ™ zatrzymywaÅ‚, ale nie możesz siÄ™ nie ruszać”. „Gdy Å›wiadomość siÄ™ porusza, intencja siÄ™ porusza, siÅ‚a siÄ™ porusza” – to jest poszukiwanie równowagi przeciwieÅ„stw ruch-bezruch.
O przeciwieÅ„stwie miÄ™kkość-twardość Wang Xiangzhai powiedziaÅ‚: „twarde jest miÄ™kkie, miÄ™kkie jest twarde, twarde i miÄ™kkie, miÄ™kkie i twarde wspomagajÄ… siÄ™ nawzajem”. UważaÅ‚, że nie jest to prawdziwa twardość, gdy nie ma miÄ™kkoÅ›ci – jest to wówczas tylko sztywność. Tylko gdy jest miÄ™kkie w twardym, jest to prawdziwa twardość – niepokonana.
O przeciwieÅ„stwie puste-peÅ‚ne powiedziaÅ‚: „Puste jest peÅ‚ne, peÅ‚ne jest puste, puste i peÅ‚ne, peÅ‚ne i puste w równowadze”. Zawiera siÄ™ w tym sens nieuchwytnych zmian miÄ™dzy pustym i peÅ‚nym.
Także o przeciwieÅ„stwach góra-dół, przód-tyÅ‚, lewy-prawy mówiÅ‚, że nie ma nic absolutnego, że powinno to być rozpatrywane jako relacja przeciwieÅ„stw. „JeÅ›li chcesz poruszyć siÄ™ do góry, musi być dół, jeÅ›li chcesz poruszyć siÄ™ w dół, musi być góra”, „W silnym i wyprostowanym musi być zrelaksowane i opadajÄ…ce, w zrelaksowanym i opadajÄ…cym musi być silne i wyprostowane”, oraz „gdy góra chce siÄ™ poruszyć, dół musi podążyć, gdy dół chce siÄ™ poruszyć, góra musi samoistnie prowadzić, gdy góra i dół siÄ™ poruszajÄ…, Å›rodek atakuje, gdy Å›rodek atakuje, góra i dół muszÄ… siÄ™ połączyć, wewnÄ™trzne i zewnÄ™trzne musi być zjednoczone, przód i tyÅ‚, lewe i prawe muszÄ… z sobÄ… współgrać”. To jest objaÅ›nienie relacji góry i doÅ‚u, przodu i tyÅ‚u, lewego i prawego.
Trudno jest jednoczeÅ›nie pracować nad rozwiÄ…zaniem wszystkich tych przeciwieÅ„stw, które wystÄ™pujÄ… w trakcie praktyki zhan zhuang. Dlatego ćwiczÄ…cy w różnych sytuacjach koncentruje siÄ™ na różnych przeciwieÅ„stwach. Dla poczÄ…tkujÄ…cego najważniejsze przeciwieÅ„stwa to: relaks-napiÄ™cie i góra-dół. Ponieważ „gdy poczÄ…tkujÄ…cy rozpoczyna stanie, napina siÄ™, gdy siÄ™ napina, usztywnia siÄ™”.
Tak wiÄ™c ćwiczÄ…cy, w sytuacji wysiÅ‚ku spowodowanego przez pozycjÄ™, powinien szukać komfortu Å›wiadomoÅ›ci i mięśni, w silnym i wyprostowanym szukać zrelaksowanego i opadajÄ…cego. Nie powinien jednak lekceważyć ruchu i bezruchu, przodu i tyÅ‚u. Później, wraz z postÄ™pami, głównymi przeciwieÅ„stwami powinny siÄ™ stać ruch i bezruch oraz przód i tyÅ‚. W ten sposób ćwiczÄ…cy stopniowo od ćwiczeÅ„ statycznych zmierza ku ruchowym. W procesie praktyki „szukania ruchu w bezruchu, szukania bezruchu w ruchu, współistnienia bezruchu i ruchu” osiÄ…ga równowagÄ™ i jedność przeciwieÅ„stw. Gdy mówimy o przeciwieÅ„stwie przód-tyÅ‚, nie jest to kwestia samej tylko pozycji ciaÅ‚a, ale także aktywnoÅ›ci mentalnej. ĆwiczÄ…cy powinien myÅ›leć o swoim ciele jak o „fladze powiewajÄ…cej na wietrze”, lub „rybie w wodzie, pÅ‚ynÄ…cej pod prÄ…d”. Musi zwracać uwagÄ™ na opór z przodu i jednoczeÅ›nie przyciÄ…ganie z tyÅ‚u, kontrolujÄ…c równowagÄ™ przód-tyÅ‚. JednoczeÅ›nie powinien zwracać pewnÄ… uwagÄ™ na relaks-napiÄ™cie, górÄ™-dół i inne aspekty.
PoczÄ…tkujÄ…cy zwykle nie rozumiejÄ… relacji relaks-napiÄ™cie i jak kontrolować równowagÄ™ miÄ™dzy nimi. Nie sÄ… wiÄ™c w stanie zrozumieć koncepcji „zrelaksowany, ale nie rozluźniony, napiÄ™ty, ale nie sztywny, relaks i napiÄ™cie wzajemnie od siebie zależne” i „w napiÄ™ciu jest relaks, w relaksie jest napiÄ™cie”. By mogli zrozumieć relacjÄ™ miÄ™dzy relaksem i napiÄ™ciem, powinni wpierw zrozumieć co to jest napiÄ™cie, a nastÄ™pnie co to jest rozluźnienie.
ĆwiczÄ…cy może napiąć mięśnie jakiejÅ› części ciaÅ‚a, by wiedzieć co to jest napiÄ™cie. NastÄ™pnie może napiÄ™te mięśnie jak najbardziej rozluźnić, by doÅ›wiadczyć rozluźnienia. W trakcie praktyki zhan zhuang, gdy poczuje sztywność, ból jakiejÅ› części ciaÅ‚a, bÄ™dzie to napiÄ™cie. Gdy dziÄ™ki regulacji pozycji i napiÄ™cia sztywność zniknie, bÄ™dzie to rozluźnienie. W ten sposób ćwiczÄ…cy szuka komfortu Å›wiadomoÅ›ci, mięśni i oddechu. To jest „zrelaksowany, ale nie rozluźniony, napiÄ™ty, ale nie sztywny”. Zwykle gdy ćwiczÄ…cy odczuwa relaks, jest to poczÄ…tek napiÄ™cia. Gdy stwierdza, że jest napiÄ™ty, jest to poczÄ…tek relaksu. Lecz gdy pozbÄ™dzie siÄ™ pierwotnego napiÄ™cia, pojawi siÄ™ nowe napiÄ™cie, którego musi siÄ™ pozbyć. Tak wiÄ™c w trakcie praktyki postÄ™p nie jest staÅ‚y, lecz czasem jest lepiej, a czasem gorzej. Przychodzi to falami. PrzeciwieÅ„stwa relaksu i napiÄ™cia dotyczÄ… Å›wiadomoÅ›ci, oddechu, intencji, ciaÅ‚a. Gdy pracuje siÄ™ nad rozwiÄ…zaniem przeciwieÅ„stw relaksu i napiÄ™cia, pewnÄ… uwagÄ™ należy poÅ›wiÄ™cić też przeciwieÅ„stwu ruch-bezruch, by móc zrobić szybsze postÄ™py dotyczÄ…ce relaksu i napiÄ™cia.
Wang Xiangzhai mawiaÅ‚ o sobie; Staruszek „PrzeciwieÅ„stwa”. Jest to ilustracja podstaw jego teorii zhan zhuang qigong. Jest to metoda, gdzie caÅ‚y czas pracuje siÄ™ nad ustanowieniem i rozwiÄ…zaniem przeciwieÅ„stw: relaks i napiÄ™cie, ruch i bezruch, twardy i miÄ™kki, pusty i peÅ‚ny, góra i dół, przód i tyÅ‚, lewy i prawy itd., regulujÄ…c i kontrolujÄ…c równowagÄ™ pomiÄ™dzy nimi.
3. POZYCJE I AKTYWNOŚĆ MENTALNA W ZHAN ZHUANG
Zhan zhuang qigong Wang Xiangzhai’a nie jest formÄ… ćwiczeÅ„ podkreÅ›lajÄ…cÄ… specyficzne pozycje. Jego powiedzenie: „ustalać pozycje stosownie do warunków zdrowotnych, różne dla różnych ludzi” wyjaÅ›nia użycie pozycji stosownie do sytuacji. Wang Xiangzhai uważaÅ‚, że zhan zhuang nie powinien być „staniem bez ruchu, jak drewniany pal”, co byÅ‚oby wedÅ‚ug niego „martwym staniem”. W podstawowych zasadach teoretycznych zhan zhuang qigong podkreÅ›laÅ‚ „szukaj peÅ‚ni Å›wiadomoÅ›ci i intencji, a nie podobieÅ„stwa formy”, „forma podąża za ruchem umysÅ‚u, forma jest prosta, a intencja bogata”, „forma jest podstawÄ…, intencja jest do użycia” itd. Zagadnieniem kluczowym jest umysÅ‚owe prowadzenie i zasada wÅ‚aÅ›ciwej regulacji równowagi ruch-bezruch, pusty-peÅ‚ny, twardy-miÄ™kki, relaks-napiÄ™cie, góra-dół, przód-tyÅ‚, lewy-prawy,
O relacji formy i intencji Wang Xiangzhai mówiÅ‚: „użyj formy do rozwiniÄ™cia intencji, używaj intencji do tworzenia formy, intencja rodzi siÄ™ w formie, forma nastÄ™puje za intencjÄ…, siÅ‚a pochodzi z intencji, forma jest posÅ‚uszna intencji”. Możemy zauważyć, że w relacji intencji i formy, umysÅ‚owe prowadzenie jest bardzo istotne.
Wang Xiangzhai był przeciwny tworzeniu konkretnych nazw dla pozycji, ponieważ prowadzi to ćwiczących na manowce. Po latach praktyki, podsumowując doświadczenia, Wang Xiangzhai zaprzestał używania nazw, które wcześniej nadawał poszczególnym pozycjom, nazywając zhan zhuang hunyuan zhuang, a wszelkie rodzaje sił określając jako hunyuan li (siła całościowa) lub hunyuan zheng li (antagonistyczna siła całościowa). Zdecydowanie przeciwstawiał się koncepcji specyficznych efektów działania poszczególnych pozycji. Uważał, że bez umysłu, zhan zhuang qigong utraciłby swoją siłę życiową. Ponieważ nawet gdy stosuje się tę samą pozycję, ale z inną aktywnością mentalną, rezultaty mogą być różne.
Wang Xiangzhai podkreÅ›laÅ‚ równe znaczenie wykorzystania umysÅ‚u zarówno w zhan zhuang, jak i w shi li. MawiaÅ‚: „czy ruszać siÄ™, czy nie, adept powinien wiedzieć, dlaczego tak”. I wyraźnie wskazaÅ‚: „zhan zhuang i shi li to to samo – zhan zhuang to skrócone shi li, a shi li to rozciÄ…gniÄ™ty w przestrzeni zhan zhuang”. KrytykowaÅ‚ błędne koncepcje i metody treningowe tych, którzy traktowali zhan zhuang i shi li jako coÅ› odrÄ™bnego. StwierdzaÅ‚, że wynika to stÄ…d, że: „nie rozumiejÄ… pracy mentalnej w zhan zhuang”, „jeÅ›li bÄ™dÄ… to kontynuować, tylko oddalÄ… siÄ™ od wÅ‚aÅ›ciwiej drogi”.
Autor:Â He Jingping
Przekład z chińskiego: Andrzej Kalisz
Tagi: dachengquan, kung fu, wushu, yiquan, zhan zhuang