Qigong i style wewnętrzne
27 stycznia, 2010 autor dachengWÅ›ród rozmaitych tradycyjnych chiÅ„skich systemów ćwiczeÅ„, dziÅ› okreÅ›lanych wspólnym mianem qigong, jedne kÅ‚adÅ‚y nacisk na ruch, nazywano je zatem donggong (ćwiczenia ruchowe), w innych koncentrowano siÄ™ na ćwiczeniach medytacyjnych w okreÅ›lonych pozycjach (najczęściej wykorzystywano w Chinach pozycjÄ™ siadu skrzyżnego), zaliczano je wiÄ™c do jinggong – ćwiczeÅ„ statycznych. Z biegiem czasu upowszechniÅ‚a siÄ™ siÄ™ praktyka łącznego wykorzystania donggong i jinggong.
NajwczeÅ›niejsze ćwiczenia ruchowe zwano daoyin. W nazwie tej kryje siÄ™ znaczenie „prowadzenia”, „kierowania”. Uważa siÄ™ zatem, że od samego poczÄ…tku ćwiczenia te opieraÅ‚y siÄ™ na mentalnym prowadzeniu ruchów ciaÅ‚a. WedÅ‚ug innych interpretacji chodzić miaÅ‚o o odpowiednie kierowanie przepÅ‚ywem qi, przy pomocy ruchów ciaÅ‚a.
W starożytnych tekstach spotykamy siÄ™ też z pojÄ™ciem tuna – kolejnej odmiany tradycyjnych ćwiczeÅ„ zaliczanych do qigong. Tuna oznaczaÅ‚o oddychanie. Tak wiÄ™c w tym wypadku chodziÅ‚o o ćwiczenia oddechowe (z którymi qigong jest niekiedy caÅ‚kowicie utożsamiany – oczywiÅ›cie stawianie tu znaku równoÅ›ci jest zbyt wielkim uproszczeniem).
Yunqi (poruszanie qi) polegało na kierowaniu przy pomocy umysłu przepływu qi do określonych części ciała, w celu osiągnięcia odpowiednich efektów.
TaoiÅ›ci swoje ćwiczenia dzielili na minggong i xinggong. Minggong („ćwiczenia życia”) odnosiÅ‚y siÄ™ bardziej do ciaÅ‚a, jego wÅ‚aÅ›ciwego funkcjonowania z punktu widzenia tradycyjnych chiÅ„skich koncepcji. Xinggong („ćwiczenia natury”) dotyczyÅ‚y umysÅ‚u. Do taoistycznego xinggong zbliżone byÅ‚y praktyki medytacyjne buddyzmu chan (w jÄ™z. japoÅ„skim – zen).
Późniejsze systemy łączyÅ‚y z reguÅ‚y w jedno różne formy ćwiczeÅ„. Wykorzystywano stosownie do potrzeb ćwiczenia statyczne i ruchowe, xinggong i minggong, daoyin, tuna i yunqi. W trakcie ćwiczeÅ„ ruchowych daoyin stosowano jednoczeÅ›nie kontrolowane oddychanie tuna, kierowano „przepÅ‚ywem qi”, a towarzyszyÅ‚o temu wyciszenie umysÅ‚u charakterystyczne dla ćwiczeÅ„ medytacyjnych xinggong.
W pewnym momencie doszÅ‚o do odkrycia, że tego typu ćwiczenia pomimo swej delikatnoÅ›ci, odróżniajÄ…cej jej zdecydowanie od typowego treningu fizycznego, przynoszÄ… niespodziewane efekty w postaci sprawnoÅ›ci – szybkoÅ›ci, siÅ‚y, zrÄ™cznoÅ›ci, bÅ‚yskawicznej reakcji i lepszego wyczucia ciaÅ‚a. ZaczÄ™to je wiÄ™c wykorzystywać w treningu sztuk walki. ByÅ‚ to poczÄ…tek tzw. „systemów wewnÄ™trznych”. Szczególne znaczenie dla ich rozwoju miaÅ‚ taoistyczny oÅ›rodek w górach Wudang.
Taijiquan (t’ai chi ch’uan lub w skrócie tai chi) jest najpopularniejszym z systemów wewnÄ™trznych. Formy tej sztuki, których praktyka sÅ‚użyć ma rozwojowi umiejÄ™tnoÅ›ci walki, stanowiÄ… jednoczeÅ›nie ćwiczenia, które niewÄ…tpliwie zaliczyć można do „miÄ™kkiego” qigongu (w odróżnieniu od „twardego” qigongu wykorzystywanego czÄ™sto w systemach zewnÄ™trznych kung-fu, a koncentrujÄ…cego siÄ™ głównie na zwiÄ™kszaniu wytrzymaÅ‚oÅ›ci fizycznej ciaÅ‚a). DziÄ™ki zasadzie „kierowania qi przy pomocy umysÅ‚u i prowadzenia ciaÅ‚a przy pomocy qi” (co z praktycznego punktu widzenia polega na tym, że podczas ćwiczenia każdy, nawet najbardziej subtelny ruch podąża za jego mentalnym wyobrażeniem, a nie odbywa siÄ™ automatycznie czy mechanicznie) mistrz tai chi potrafi precyzyjnie posÅ‚ugiwać siÄ™ swoim ciaÅ‚e, dziÄ™ki czemu może pokonać agresywnego przeciwnika w bardzo subtelny, miÄ™kki sposób. Dwa inne powszechnie znane systemy wewnÄ™trzne to baguazhang (pakua chang) i xingyiquan (hsing-i ch’uan). Pomimo zdecydowanych różnic w sposobie ćwiczenia, formy tych systemów, podobnie jak taijiquan można zaliczyć do qigong. Szczególnie charakterystyczne jest tu przywiÄ…zywanie wielkiej wagi umysÅ‚u – czynnika mentalnego oraz nacisk na głębokÄ… zewnÄ™trznÄ… i wewnÄ™trznÄ… harmoniÄ™. Owa wewnÄ™trzna harmonia oznacza doskonałą koordynacjÄ™ pomiÄ™dzy aktywnoÅ›ciÄ… umysÅ‚u, a wykorzystaniem ciaÅ‚a (tradycyjne teorie opisujÄ… to w sposób bardziej zÅ‚ożony i trudniejszy do zrozumienia, jako trzy wewnÄ™trzne harmonie: pomiÄ™dzy sercem i umysÅ‚em, umysÅ‚em i qi, oraz qi i siłą fizycznÄ…).
Dla baguazhang charakterystyczne są okrężne, płynne ruchy i zwinne kroki. Xingyiquan na pierwszy rzut oka wydaje się, ze swoimi stosunkowo prostymi, gwałtownymi technikami podstawowymi, systemem bardziej brutalnym i mniej wyrafinowanym. Tym niemniej na bardziej zaawansowanym poziomie jest to sztuka równie subtelna jak baguazhang i taijiquan.
Andrzej Kalisz
Tagi: baguazhang, hsing i, neijia, pakua, qigong, tai chi, taijiquan, xingyiquan