Korzyść z uprawiania sztuki walki
3 czerwca, 2010 autor dachengZnane jest popularne powiedzenie, że potrzebne jest zdrowie, by dokonać wielkich czynów. Innymi słowy, będąc zdrowym, można długo żyć i zajmować się wszelkimi wielkimi sprawami. Tak więc zdrowie jest wyjątkowo ważne. Zdrowie natomiast zależy od stałej kultywacji i odpowiednich ćwiczeń. By przekonać się czy ćwiczenia są korzystne dla zdrowia niezbędne są badania i praktyczne doświadczenia. Jak ustalić ich wartość? Należy, zanim ktoś rozpocznie praktykę, opierając się na metodach naukowej medycyny, zbadać wydolność serca, wartość ciśnienia krwi, tętno, częstotliwość oddechu, ilość czerwonych i białych ciałek we krwi. Po pewnym okresie praktyki należy ponowić badania. W ten sposób dowiedzieć się można, czy dana metoda ćwiczeń jest właściwa. Tak zwana właściwa metoda ćwiczeń to taka, która odpowiada naturalnym prawom funkcjonowania i rozwoju ludzkiego organizmu. Tylko metoda odpowiadająca tym zasadom może być korzystna dla zdrowia.
Odpowiednie ćwiczenia mogÄ… znaczÄ…co wpÅ‚ynąć na metabolizm wszystkich komórek organizmu i funkcjonowanie wszystkich organów, poprawić funkcjonowanie ukÅ‚adu oddechowego i krwionoÅ›nego, usprawnić przemianÄ™ materii. Inaczej mówiÄ…c: uaktywnić organizm. Zatem odpowiednie ćwiczenia mogÄ… pobudzić komórki, w przypadku osób dojrzewajÄ…cych sprzyjajÄ…c ich rozwojowi, pozwalajÄ…c wzmocnić ciaÅ‚o i organizm, w przypadku osób dojrzaÅ‚ych pozwalajÄ…c zachować sprawność i zdrowie. JeÅ›li ćwiczenia nie sÄ… dostatecznie intensywne, nie osiÄ…gnie siÄ™ celu. JeÅ›li jednak sÄ… zbyt intensywne, nie sÄ… odpowiednie – szkodzÄ… wówczas zdrowiu i mogÄ… być powodem schorzeÅ„.
W typowych dziś formach ćwiczeń, zanim ciało się zmęczy, dochodzi już do trudności z oddechem i przeciążenia serca, i niezbędne jest przerwanie ćwiczenia, by pozwolić odpocząć sercu, i odetchnąć, wrócić do normalnego stanu.
ChiÅ„ska nauka o sztuce walki – quanxue (quan – pięść xue – nauka, w późniejszych latach Wang Xiangzhai zwykle używaÅ‚ tej nazwy w odniesieniu do swojego systemu znanego też jako yiquan lub dachengquan – przyp. tÅ‚umacza) wykorzystuje zupeÅ‚nie odwrotne podejÅ›cie. SÄ… to ćwiczenia mięśni i ukÅ‚adu krwionoÅ›nego, można powiedzieć też, że sÄ… to ćwiczenia komórek organizmu. ZasadÄ… jest równomierny wpÅ‚yw na wszelkie rodzaje komórek i organów. Nawet gdy w trakcie ćwiczenia mięśnie sÄ… już bardzo zmÄ™czone, tÄ™tno pozostaje w zakresie normy, oddech jest naturalny. Po ćwiczeniu natomiast można odczuć, że oddech staÅ‚ siÄ™ bardziej swobodny, „wygodniejszy” niż przed ćwiczeniem. Polega to na stopniowym, równomiernym rozwoju, bez przeciążania serca. Rezultatem jest utrzymanie zdrowia i wzmocnienie ciaÅ‚a. Nie ma tu ograniczenia co do wieku i pÅ‚ci. Ponadto, ponieważ nie ma skomplikowanych form ruchu, ukÅ‚ad nerwowy nie jest atakowany silnymi impulsami, znika wewnÄ™trzne napiÄ™cie, możliwa jest psychiczna regeneracja. To jeden z elementów różniÄ…cych quanxue od typowych form ćwiczeÅ„.
Chociaż metoda zhan zhuang polega na utrzymaniu statycznej pozycji, faktycznie wszystkie komórki mięśniowe rozpoczynajÄ… pracÄ™. Jest ona odpowiednia z punktu widzenia rozwoju komórek i pracy ukÅ‚adu krwionoÅ›nego. CaÅ‚y organizm znajduje siÄ™ w stanie aktywnoÅ›ci. Wszystkie organy sÄ… równomiernie stymulowane, bez niebezpieczeÅ„stw zwiÄ…zanych z przeciążeniem serca. Nie polega to na zewnÄ™trznym ruchu. Trzeba wiedzieć, że w quanxue „duży ruch nie jest tak dobry jak maÅ‚y ruch, maÅ‚y ruch nie jest tak dobry jak bezruch, ruch w bezruchu jest wiecznie rodzÄ…cym siÄ™, nieustajÄ…cym ruchem”.
O ćwiczeniach tych można powiedzieć, że jest to specyficznie chińska, nie istniejąca gdzie indziej gałąź nauki. Dotąd jednak nie przywiązywano do tych ćwiczeń uwagi. Jednocześnie nie jest to coś, co przeciętny człowiek może łatwo zrozumieć opierając się na swoim dotychczasowym doświadczeniu. Subiektywnie sądząc, że proste ćwiczenia, polegające tylko na przyjęciu statycznej pozycji nie mogą pomóc w rozwinięciu siły i sprawności, wykazuje, że po prostu brak mu minimum wiedzy. W rzeczywistości te właśnie ćwiczenia nie tylko pozwalają w krótkim czasie wzmocnić ciało, ale także wyleczyć wiele chronicznych schorzeń, w stosunku do których nie dawały rezultatów terapie medyczne. Mają one dużą wartość zarówno w zakresie terapii, jak i profilaktyki. Jest to metoda ćwiczeń wyjątkowo odpowiadająca wymogom fizjologii.
Jeśli chodzi o typowe formy ćwiczeń, to niektóre są zbyt intensywne, szkodząc zdrowiu, inne zaś są zbyt jednostronne, powodując tylko częściowy rozwój. Dlatego zdarza się, że ludzie z pewnymi niedomaganiami, jeśli nie podejmują żadnych ćwiczeń, mogą powrócić do zdrowia. Natomiast gdy zaczynają ćwiczyć, przynosi im to szkodę, pogłębiając schorzenie. Badania naukowe nad sportem nie są jeszcze dostatecznie rozwinięte. To jest powodem występowania niekorzystnych zjawisk. W przeszłości było wielu mistrzów sztuk walki, którzy w wyniku uporczywego stosowania metod sprzecznych z fizjologią ciężko podupadali na zdrowiu. Wszystko to z powodu sprzeczności metod treningowych z zasadami fizjologii. Trzeba wiedzieć, że nauka nie polega na trzymaniu się ustalonych dawniej zasad, ani tym bardziej na obronie niedostatków klasycznych metod, lecz na rozwoju będącym efektem doświadczenia. Należy nieustannie doskonalić metody, weryfikując zasady w praktyce. Należy do tego podchodzić bardzo poważnie. Trzeba myśleć. Jest to taki sam związek jak pomiędzy przeczytaniem książki, a praktycznym działaniem. Tak więc intensywność ćwiczeń nie może być przesadna. Kontynuując rozważania można stwierdzić, że rozpowszechnione dziś formy ćwiczeń powstały z myślą o ludziach młodych. Niedostrzeżone zostały potrzeby ludzi w pełni wieku i starszych. Tymczasem to ludzie po czterdziestce, dzięki głębokiej wiedzy i bogatemu doświadczeniu są przygotowani do podejmowania się wielkich zadań w państwie i społeczeństwie. Lekceważenie potrzeby odpowiednich ćwiczeń dla tych ludzi równoznaczne jest z brakiem dbałości o ich zdrowie. To wielka strata dla państwa. Mówiąc o zasadach ćwiczeń, należy podkreślić: spokój, godność, skromność i zaangażowanie. Trzeba kultywować wewnętrzne, duchowe bogactwo. To że należy unikać zakłócenia oddechu, nadmiernego przyspieszenia tętna, napięcia przepony, są to rzeczy łatwe do zrozumienia przez ludzi o bogatym doświadczeniu i wiedzy życiowej. Jeśli chodzi o ludzi po sześćdziesiątce, nie jest to wiek sprzyjający poszukiwaniu wysokich osiągnięć w sztuce walki, ale poszukiwanie zdrowia nie jest czymś trudnym.
Ćwiczenia mają trzy główne cele:
- Dążenie do zdrowia,
- Samoobrona,
- Radość nauki, poznawania praw natury.
Dążenie do zdrowia jest najÅ‚atwiejsze. Wystarczy siÄ™ odprężyć, czuć siÄ™ wygodnie, naturalnie, lekko, nie nadużywajÄ…c siÅ‚y, jakby zasypiaÅ‚o siÄ™, bÄ™dÄ…c unoszonym przez wodÄ™ lub powietrze – to już wiÄ™kszość wymogów osiÄ…gniÄ™cia sukcesu w tym zakresie. Staranie siÄ™ by coÅ› jeszcze robić wprowadza niepotrzebne zamieszanie do umysÅ‚u i jest stratÄ… czasu. A jeÅ›li jeszcze chce siÄ™ robić coÅ› bardzo intensywnego, to w koÅ„cu tylko szkodzi to zdrowiu.
Gdy ciaÅ‚o jest zdrowe, można zacząć mówić o samoobronie. Tak zwana samoobrona oznacza, że w przypadku napaÅ›ci „wyciÄ…gasz pięść i pół stopy”, by zapanować nad sytuacjÄ…. UmiejÄ™tnoÅ›ci najwyższego poziomu trudno zaÅ› opisać sÅ‚owami.
Samoobrona jest jednak nierozerwalnie zwiÄ…zana ze zdrowiem. Przede wszystkim potrzebne jest zdrowie, później zwinność, siÅ‚a i umiejÄ™tnoÅ›ci. ChcÄ…c jednak rozwinąć siłę, nie można używać siÅ‚y. Gdy używa siÄ™ siÅ‚y, nie ma szans na rozwój siÅ‚y. Å»eby ciaÅ‚o i rÄ™ce byÅ‚y zwinne, a ruchy szybkie, najlepszÄ… metodÄ… sÄ… ćwiczenia statyczne. Wydaje siÄ™ to nudne lub irytujÄ…ce? Można popróbować maÅ‚ego ruchu. Trzeba jednak wiedzieć, że w tym ruchu „ruszamy siÄ™ jakbyÅ›my chcieli siÄ™ zatrzymać, zatrzymujemy siÄ™, jakbyÅ›my chcieli siÄ™ ruszyć”. Innymi sÅ‚owy, „może być tylko przyczyna ruchu, nie powinno być rezultatu”. Sens tego jest taki, że Å›wiadomość ruchu powinna być silna, natomiast nie powinien on siÄ™ uwidaczniać wyraźnie na zewnÄ…trz, nie powinniÅ›my „robić” ruchu. JeÅ›li „robimy” ruch, to wówczas ma zastosowanie powiedzenie: „gdy jest forma, siÅ‚a siÄ™ rozprasza, gdy nie ma formy, duch siÄ™ kumuluje”. Gdy „zÅ‚amane jest ciaÅ‚o” siÅ‚a siÄ™ rozprasza. Dlatego im wolniejszy ruch tym lepiej. W ten sposób możemy stopniowo coraz lepiej uÅ›wiadamiać sobie jak pracujÄ… poszczególne części ciaÅ‚a i jego komórki. Nie robimy tego powierzchownie, „przeÅ›lizgujÄ…c siÄ™” tylko. To sÄ… podstawowe warunki nauki ruchu. JeÅ›li dąży siÄ™ tylko do piÄ™knego wyglÄ…du szybkich ruchów, chcÄ…c wyrazić na zewnÄ…trz zwinność, nie tylko niewiele siÄ™ osiÄ…ga, ale w ogóle nie można mieć nadziei na rozwój.
JeÅ›li chodzi o metody i techniki pokonania przeciwnika, to w ogóle nie należy mieć technik. Gdy ma siÄ™ sztucznie stworzone techniki, traci siÄ™ naturalnÄ… zdolność do niezliczonych „zmian”.
Ten rodzaj ćwiczeÅ„ jest bardzo prosty. Spojrzysz i już widzisz jak siÄ™ je wykonuje. Efekty też przychodzÄ… szybko. Nie należy tylko siÄ™ zbyt wytężać mentalnie i zbyt „wymuszać” siÅ‚y fizycznej. W ten sposób rozwija siÄ™ korzystne nawyki, przydatne w życiu, pozwalajÄ…ce na efektywne dziaÅ‚anie. Jest to korzystne dla ciaÅ‚a i umysÅ‚u. JeÅ›li chce siÄ™ pokazywać kwieciste ruchy i demonstrować siłę, nie osiÄ…gnie siÄ™ pożądanych efektów.
Chociaż ćwiczenia te sÄ… tak proste, to wielu inteligentnych ludzi im dÅ‚użej ćwiczy, tym bardziej odczuwa ich trudność. ĆwiczÄ… pilnie, ale nie sÄ… w stanie odróżnić czarnego od biaÅ‚ego. Trzeba wiedzieć, że w naturze to co zwykÅ‚e jest niezwykÅ‚e. JeÅ›li szuka siÄ™ niezwykÅ‚ego, to droga ta prowadzi na manowce (odnosi siÄ™ to do pewnych uczniów Wang Xiangzhai’a, którzy poszli jego zdaniem błędnÄ… drogÄ…, zwÅ‚aszcza przedstawicieli szkoÅ‚y „pustej siÅ‚y” – przyp. tÅ‚umacza).
JeÅ›li chodzi o radość nauki, poznawania zasad na jakich oparte sÄ… te ćwiczenia, to jest to zagadnienie w które można siÄ™ wgłębiać bez koÅ„ca. Aż nie wiem od czego zacząć. WymieniÄ™ tylko kilka zasad. Szczerze zapraszam zainteresowanych do ich przestudiowania. Na przykÅ‚ad: „ruch i bezruch, delikatność i solidność, szybkość i powolność, rozluźnienie i napiÄ™cie, wejÅ›cie i wycofanie, zejÅ›cie i obrót, w bok i na wprost, wysoko i nisko, przeciwstawienie i wchÅ‚oniÄ™cie, wymuszenie i uwolnienie, pulsowanie i koÅ‚ysanie, otwarcie i zamkniÄ™cie, wyciÄ…gniÄ™cie i przyciÄ…gniÄ™cie, pochylenie i odchylenie, uniesienie i przygniecenie, wciÄ…gniÄ™cie i wyrzucenie, yin i yang, skoÅ›nie i prosto, dÅ‚ugi i krótki, duży i maÅ‚y, miÄ™kki i twardy” i wiele innych, wszystko to sÄ… wzajemnie powiÄ…zane i przeplatajÄ…ce siÄ™ pary przeciwieÅ„stw. Gdy osiÄ…gnie siÄ™ poczÄ…tek poczÄ…tku, jeszcze raz trzeba zacząć naukÄ™ od poczÄ…tku. Wszystkie te aspekty sÄ… nierozdzielne, jeÅ›li siÄ™ je oddzieli, nigdy siÄ™ tego nie zrozumie.
Relaks jest tu napięciem, a napięcie relaksem, między napięciem i relaksem musi istnieć harmonia. Solidne to delikatne, delikatne to solidne, musi być między nimi równowaga. Pion i poziom, rozpieranie i obejmowanie wzajemnie się na sobie opierają. Atak i obrona, wejście i unik muszą być używane razem.
To co zostaÅ‚o napisane powyżej jest skierowane do rozpoczynajÄ…cych naukÄ™ „poszukiwania siÅ‚y”. JeÅ›li zlekceważą te wskazówki, mogÄ… ćwiczyć caÅ‚e życie i nie poznajÄ… tego. JeÅ›li siÄ™ zastosujÄ…, przez caÅ‚e życie nie zgłębiÄ… tego do koÅ„ca. JeÅ›li chodzi o testowanie siÅ‚y, użycie siÅ‚y, emisjÄ™ siÅ‚y, akumulacjÄ™ siÅ‚y i wiele „majÄ…cych formÄ™ i nie majÄ…cych formy” rodzajów siÅ‚y, gdy siÄ™ o tym mówi, wydaje siÄ™ to zbyt skomplikowane, dlatego nie bÄ™dÄ™ tu poruszaÅ‚ tego tematu. Nie da siÄ™ tu nic osiÄ…gnąć bez stopniowego studiowania i badania zagadnienia. Ale jeÅ›li siÄ™ w to wejdzie okaże siÄ™, że jest to wszystko bardzo zwykÅ‚e, nie ma tu nic nadzwyczajnego, jest to bardzo Å‚atwe. SÄ… to ćwiczenia Å‚atwe i dostÄ™pne dla każdego, bez nauki technik. Reaguje siÄ™ z otwartym umysÅ‚em i bez wahania na zmiany w otoczeniu. JeÅ›li siÄ™ to zrozumie, to w krótkim czasie bÄ™dzie Å‚atwo zrozumieć wiele pokrewnych zagadnieÅ„.
Sztuka walki to nie okreÅ›lone uderzenie i okreÅ›lone kopniÄ™cie, to nie „uderzyć trzy razy i przyjąć uderzenie dwa razy”, tym bardziej nie jest to zestaw form. Sztuka walki polega na tym, że dziaÅ‚ania sÄ… przekonujÄ…ce.
W sztuce walki przede wszystkim podkreÅ›la siÄ™ zdrowie, potem jest samoobrona. Ćwiczenie może sprawić, że wiele przewlekle chorych osób, którym nie pomagaÅ‚y lekarstwa, w stosunkowo krótkim czasie powraca do zdrowia. Może sprawić, że pracownik do późnego wieku zachowa zdolność do pracy. Może sprawić, że ktoÅ› kto utraciÅ‚ zdolność do pracy, odzyska jÄ…. To jest wartość sztuki walki. Ten rodzaj ćwiczeÅ„, można okreÅ›lić jako „odpoczynek podczas treningu, trening w trakcie odpoczynku”.
Samoobrona to nauka o „zmianach” w walce. Nie polega to na tym, że „ta rÄ™ka wykonuje taki ruch, a tamtÄ… używa siÄ™ tak”, jak wyobraża to sobie przeciÄ™tny czÅ‚owiek. Nie jest to aż tak skomplikowane. Z drugiej strony nie jest to tak proste. Przede wszystkim ważne jest samodoskonalenie, kolejnymi etapami sÄ… testowanie siÅ‚y i emisja siÅ‚y i dopiero wtedy można stopniowo przystÄ™pować do badania zagadnienia walki. W przeciwnym razie do niczego siÄ™ nie dojdzie. JeÅ›li chodzi o samodoskonalenie, to zacząć należy od „zasad charakteru”, „czterech cech zewnÄ™trznych” i „oÅ›miu wymogów”. Zasady charakteru to: szanować starszych, opiekować siÄ™ mÅ‚odszymi, mieć poczucie sprawiedliwoÅ›ci, dbać o innych, być mÄ…drym i odważnym, być szczodrym, być solidnym, być konsekwentnym, być wytrwaÅ‚ym. Cztery cechy zewnÄ™trzne to: wyprostowana gÅ‚owa, prosty wzrok, dostojna postawa, spokojny gÅ‚os. Osiem wymogów to: spokój, pokora, skromność, rozsÄ…dek, szacunek, uważność, Å›wiadomość, pokojowość. PosiadajÄ…c te przymioty można dopiero mówić o poważnym treningu ciaÅ‚a i umysÅ‚u. Trening przede wszystkim koncentruje siÄ™ na ćwiczeniach pozycyjnych zhan zhuang. Należy badać kontrolÄ™ nad stawami i mięśniami i wykorzystanie pojedynczego i podwójnego ciężaru. Pojedynczy i podwójny ciężar odnosi siÄ™ nie tylko do obciążenia stóp. GÅ‚owa, rÄ™ce, ciaÅ‚o, stopy, barki, Å‚okcie, kolana, biodra oraz wszelkie wiÄ™ksze i mniejsze części ciaÅ‚a podlegajÄ… rozróżnieniu na pojedyncze i podwójne, napiÄ™te i rozluźnione, delikatne i solidne. JeÅ›li chodzi o użycie zasad „trzy części rozpierania i siedem części obejmowania”, czy „cztery z przodu i sześć z tyÅ‚u”, to trudno to prosto opisać sÅ‚owami. Generalnie, należy dążyć od abstrakcji do konkretu. Tutaj tylko sygnalizujÄ™ zagadnienia.
Shi li (testowanie siÅ‚y): nazw siÅ‚ jest wiele. Trudno je wszystkie opisać. Siłę poznaje siÄ™ przez „testowanie siÅ‚y”. DziÄ™ki poznaniu, można jÄ… zacząć stosować. Niezależnie jakÄ… siłę ćwiczymy, „forma nie może Å‚amać ciaÅ‚a”, intencja nie powinna być widoczna, „siÅ‚a nie powinna wychodzić za kraniec”. JeÅ›li siÅ‚a ma kierunek, to „wychodzi za kraniec”, jest ograniczona, częściowa, ruchy siÄ™ stajÄ… mechaniczne, zmniejsza siÄ™ efektywność dziaÅ‚ania siÅ‚y. Jest to „przerwane” i „rozproszone”. Walka wyglÄ…da wtedy jak przepychanie wołów, jest to sztywne i „martwe”. W shi li trzeba używać wyobraźni. Wyobraźnia jest bezforemna, jest nieprzerwana, nie ma kierunku dokÄ…d nie dociera. TÄ™ naukÄ™ zdobywa siÄ™ „w pustce”. Gdy jest forma, siÅ‚a siÄ™ rozprasza, gdy nie ma formy, duch siÄ™ kumuluje”. Åšwiadomość, odczucie powinny być „peÅ‚ne”. Nie chodzi tu o naÅ›ladownictwo formy.
Fa li (emisja siÅ‚y): żeby osiÄ…gnąć efekt emisji siÅ‚y, niezbÄ™dne sÄ… solidne podstawy. Gdy opanuje siÄ™ podstawy różnych siÅ‚, powinno siÄ™ mieć odczucie współoddziaÅ‚ywania z „otaczajÄ…cym powietrzem”. Gdy ma siÄ™ to „poczucie rezonansu”, dopiero można w peÅ‚ni użyć rozluźnienia i napiÄ™cia przemieszczajÄ…cego siÄ™ jak fala. Trzeba wiedzieć, że w fa li istotne nie jest to, czy siÄ™ odrzuciÅ‚o, czy nie, czy siÄ™ trafiÅ‚o, czy nie. Trzeba zwrócić uwagÄ™, czy zachowana zostaÅ‚a równowaga, harmonia we wszystkich kierunkach. Czy zostaÅ‚o to wykonane lekko, swobodnie, czy naturalnie nastÄ…piÅ‚o pÅ‚ynne przejÅ›cie z ruchu wolnego do szybkiego. Czy nastÄ…piÅ‚o, to naturalnie, jakby samoistnie. Gdy speÅ‚nione sÄ… te warunki jest nadzieja na naukÄ™ sztuki walki. Czy da siÄ™ jej nauczyć, czy nie, to już inna sprawa.
Wang Xiangzhai
Przekład: Andrzej Kalisz
Tagi: dachengquan, kung fu, wushu, yiquan