Ekstrawagancja w sztuce walki – styl koguta
26 grudnia, 2009 autor dachengWÅ›ród licznych chiÅ„skich sztuk walki niemaÅ‚o jest systemów, których powstanie zainspirowane zostaÅ‚o technikami walki zwierzÄ…t – i to zarówno dzikich, jak i udomowionych. SpoÅ›ród tych ostatnich kogut jest stworzeniem, którego waleczność trudno poddać w wÄ…tpliwość. Nic dziwnego zatem, że wiele spoÅ›ród wydanych w ostatnich latach w ChRL specjalistycznych leksykonów, poÅ›wiÄ™conych sztukom walki, zawiera hasÅ‚o jiquan – styl koguta (ji oznacza koguta lub kurÄ™, quan – pięść; użycie w opisach stylu terminu gongji nie pozostawia wÄ…tpliwoÅ›ci, że chodzi wÅ‚aÅ›nie o koguta).
Techniki i formy koguta wystÄ™pujÄ… w różnych odmianach wushu (chociażby w xingyiquan – jedna z 12 form zwierzÄ™cych tego stylu). Tutaj skoncentrujemy siÄ™ jednak tylko na systemach, dla których techniki koguta stanowiÄ… generalnÄ… bazÄ™, okreÅ›lanych mianem jiquan. DostÄ™pne mi źródÅ‚a chiÅ„skie wymieniajÄ… dwa takie style. Trudno jednak wskazać, czy i jakie zachodzÄ… pomiÄ™dzy nimi zwiÄ…zki. Poszczególni autorzy wiedzÄ… z reguÅ‚y o istnieniu tylko jednego, nie majÄ…c – jak siÄ™ wydaje – najmniejszego pojÄ™cia o drugim. Jest to wiÄ™c zagadnienie wymagajÄ…ce głębszego zbadania. W tym miejscu chciaÅ‚bym przedstawić tylko krótkie charakterystyki obydwu wersji, stanowiÄ…ce podsumowanie opisów pochodzÄ…cych z szeregu chiÅ„skich źródeÅ‚.
Jedna z odmian jiquan uprawiana jest w prowincji Fujian. Jak gÅ‚osi tamtejsza tradycja, styl koguta powstaÅ‚ okoÅ‚o 200 lat temu w prefekturze Yongtai. Obecnie uprawiany jest m.in. w Fuzhou i Jianyang. Formy naÅ›ladujÄ… zachowanie koguta (niekiedy kwoki) w walce, a także w innych sytuacjach. Ruch łączony jest z bezruchem. PodkreÅ›la siÄ™ zwinność i umiejÄ™tność bÅ‚yskawicznych zmian. Szczególne znaczenie majÄ… szybkie kroki, uniki, podskoki i niespodziewane ataki. ZwyciÄ™stwo należy osiÄ…gnąć zwinnoÅ›ciÄ… i sprytem. Ważna jest koordynacja wzroku, tuÅ‚owia i koÅ„czyn. W technikach rÄ…k wykorzystuje siÄ™ otwarte dÅ‚onie, pięści i palce. Duża waga przywiÄ…zywana jest do oddechu. Okrzyk naÅ›laduje pianie koguta. WÅ›ród podstawowych metod treningowych znajdujÄ… siÄ™ m.in.: stanie na jednej nodze, skoki oraz ćwiczenia zwiÄ™kszajÄ…ce siłę „pazurów”. Do typowych technik należą: „zÅ‚oty kogut dziobie ryż”, „zÅ‚oty kogut atakuje pazurami z góry”, „mÅ‚ody kogut szuka skarbu”, „kwoka broni pisklÄ…t”. Formy stylu to: „trzy bitwy”, „cztery bramy”, „siedem kroków”, osiemnaÅ›cie metod”, trzydzieÅ›ci sześć rÄ…k” – uszeregowane od prostych do bardziej skomplikowanych.
Teoria systemu głosi m.in.:
– oczy to dowódca, szyja to sztandar, rÄ™ce i nogi to oddziaÅ‚y wojska,
– w obronie ukryty jest atak, z obrony przechodź do ataku,
– podstawiÄ™ akcji obronnej stanowi miÄ™kka neutralizacja, miÄ™kkie pokonuje twarde,
– umysÅ‚ prowadzi qi (ch’i), qi wspiera siłę.
Niektóre ze źródeÅ‚ przedstawiajÄ… inny system jiquan. Jak już zostaÅ‚o wspomniane, trudno rozstrzygnąć – na podstawie dostÄ™pnych materiałów – czy, i ewentualnie w jaki sposób, jest on spokrewniony z tym scharakteryzowanym wyżej. Autorzy opisujÄ…cy tÄ… wersjÄ™ utrzymujÄ…, że styl koguta powstaÅ‚ okoÅ‚o 100 lat temu w prowincji Hunan, gdzie uprawiany jest do dziÅ›. Jego twórcÄ… miaÅ‚ być Zhang Haiquan. „Kogut stoi stabilnie, ale porusza siÄ™ żywo i zwinnie, w walce używa dzioba i pazurów” – te sÅ‚owa obrazowo charakteryzujÄ… system. Stosowane sÄ… techniki „pazurów”, kopniÄ™cia, uderzenia gÅ‚owÄ…, a także barkiem i biodrem. Najbardziej charakterystyczne jest uÅ‚ożenie palców w ksztaÅ‚cie dzioba. Istotne znaczenie ma ruchliwość szyi. WÅ›ród metod treningowych poczesne miejsce zajmujÄ… ćwiczenia wzmacniajÄ…ce szyjÄ™ i palce. Okrzyk naÅ›ladujÄ…cy pianie stanowi wyraz mocy i swobody. W postawie „kogut stojÄ…cy na jednej nodze” wyraża siÄ™ „solidność” dolnych koÅ„czyn i doskonaÅ‚a równowaga. „GÅ‚odny kogut dziobiÄ…cy ryż” oznacza seriÄ™ szybko powtarzanych uderzeÅ„. Najtrudniejsza sekwencja, w której wykonuje siÄ™ skomplikowanÄ… seriÄ™ technik w wyskoku, nosi nazwÄ™: „kogut tratujÄ…cy klomb”. W walce stosuje siÄ™ zasadÄ™ „you xing wu xing” („jest forma, nie ma formy”), co rozumieć można jako połączenie formy (okreÅ›lonych technik) i „bezforemnoÅ›ci” – czyli dziaÅ‚aÅ„ wykraczajÄ…cych poza schemat opanowanej techniki.
Andrzej Kalisz
Tagi: kung fu, styl koguta, wushu